Son yıllarda cilt bariyeri üzerine yapılan araştırmalar arttıkça, TEWL kavramı hem dermatoloji alanında hem de günlük cilt bakımında sık kullanılan bir terim haline geldi. Pek çok kişi cildinin neden hızla kuruduğunu, neden kolay tahriş olduğunu veya nemlendirici kullanımına rağmen neden sık sık gerginlik hissettiğini merak ediyor. Tüm bu şikâyetlerin altında çoğu zaman cilt bariyerinin zayıflaması ve transepidermal su kaybının artması yatıyor.
Bu yazıda TEWL’in ne olduğunu, biyolojik olarak nasıl gerçekleştiğini, hangi durumlarda arttığını ve bu durumun nasıl kontrol altına alınabileceğini tamamen bilgilendirme amacıyla, bilimsel bir çerçevede anlatıyoruz.
TEWL Nedir?
TEWL (Transepidermal Water Loss), cilt yüzeyinden doğal yollarla buharlaşan su miktarını ifade eder.
Bu süreç her insanda sürekli olarak gerçekleşir ve fizyolojik bir mekanizmadır. Ancak buharlaşma miktarı arttığında cilt:
- Kurur
- Hassaslaşır
- Gerginleşir
- Kızarmaya daha yatkın hale gelir
- Çevresel etkilere karşı daha zayıf olur
Bu nedenle TEWL cilt sağlığının en önemli göstergelerinden biridir.
Cilt Bariyeri TEWL’i Nasıl Kontrol Eder?
Cilt bariyeri üç ana yapıdan oluşur:
- Stratum korneum (üst tabaka)
- Koruyucu lipid tabakası
- Doğal nem faktörleri (NMF)
Bu yapılar birlikte çalışarak hem nemin içeride tutulmasını hem de dış irritanlardan korunmayı sağlar.
Stratum korneum, “tuğla-duvar modeli” ile tanımlanır:
Hücreler (tuğlalar)
Lipidler (harç)
Eğer harç yani lipid tabakası zayıflarsa, suyun dışarı kaçmasının önüne geçilemez ve TEWL yükselir.
Bu durumun sonucunda cilt, nemini tutamaz hale gelir.
TEWL Artarsa Ne Olur?
TEWL arttığında ciltte bir dizi belirgin değişiklik ortaya çıkar:
- Kuruluk ve pullanma artar
- Nem kaybı hızlanır
- İnce çizgiler daha görünür olur
- Kızarıklık ve hassasiyet artar
- Ciltte yanma veya batma hissi oluşabilir
- Bariyer yaralanmalarına zemin hazırlayabilir
- Cilt tahrişe daha açık hale gelir
Bazı kişiler TEWL artışını “nemlendirici sürünce iyi oluyor ama birkaç saat sonra tekrar kuruyor” şeklinde tarif eder.
TEWL Neden Artar? Bilimsel Olarak Başlıca Nedenler
TEWL’in artmasına yol açan pek çok faktör vardır. Bunların bir kısmı çevresel, bir kısmı ise cildin yapısal özellikleriyle ilgilidir.
1. Soğuk ve Rüzgârlı Hava
Soğuk hava su buharlaşmasını hızlandırır, rüzgâr ise buharlaşmayı artırır.
2. Sıcak Duşlar
Sıcak su, lipit tabakasını çözerek bariyeri zayıflatabilir.
3. Aşırı Yıkama ve Yanlış Temizleyiciler
pH’ı yüksek, alkali ürünler lipid tabakasını bozarak TEWL’i artırabilir.
4. Düşük Nem Oranı
Kış aylarında kapalı mekanlarda nemin düşmesi TEWL’i yükseltir.
5. Yaşlanma
Yaş ilerledikçe:
Lipid üretimi azalır
Kollajen sentezi azalır
Cilt daha çabuk su kaybeden bir yapıya dönüşür
6. Güneş Maruziyeti
UV ışınları lipid yapısını zayıflatabilir.
7. Atopik Cilt Yapısı
Doğuştan bariyer zayıflığı olan kişilerde TEWL doğrudan yüksektir.
8. Yanlış Ürün Kullanımı
Aşırı peeling, alkol içeriği yüksek tonikler ve yoğun iritan ürünler TEWL’i artırabilir.
TEWL ve Cilt Tipleri: Kimlerde Daha Fazla Görülür?
Her cilt tipi TEWL’e karşı farklı şekilde tepki verir.
Kuru Cilt
Zaten düşük yağ seviyesine sahip olduğu için TEWL artışından en hızlı etkilenen gruptur.
Hassas Cilt
Bariyer yapısı daha kırılgan olduğu için çabuk reaksiyon gösterir.
Yağlı Cilt
Genellikle daha dayanıklı gibi görünse de yanlış temizleme alışkanlıkları TEWL’i artırabilir.
Atopik Cilt
Genetik olarak bariyer yapısı zayıftır; TEWL sıklıkla yüksektir.
Olgun Cilt
Yaşlanma ile lipid kaybı olduğundan su kaybı artabilir.
TEWL ile Nem Kaybı Aynı Şey midir?
Hayır.
Nem kaybı, cilt yüzeyinde suyun azalmasıdır.
TEWL, cildin suyu dışarı buharlaştırma hızıdır.
TEWL artmışsa cilt ne kadar nemlendirilirse nemlendirilsin suyu hızla kaybedebilir.
Bu nedenle TEWL, nemlendirme stratejilerinde önemli bir biyolojik ölçüttür.
TEWL Nasıl Azaltılır?
Buradaki maddeler ürün önerisi veya tedavi yönlendirmesi değildir, temel biyolojik prensipler doğrultusunda bilgilendirmedir.
1. Yumuşak, pH Dengeli Temizleyiciler Kullanmak
Cilt pH’sına yakın ürünler bariyeri daha az zorlar.
2. Yüzü Aşırı Sık Yıkamamak
Sık yıkama lipid tabakasını azaltarak TEWL’i artırabilir.
3. Ilık Su Tercih Etmek
Sıcak su lipid çözünmesini hızlandırır.
4. Düzenli Nemlendirme
Nemlendiriciler cildin su tutma kapasitesini destekler.
5. Cildi Aşırı Ovalamamak
Fiziksel tahriş bariyeri zayıflatabilir.
6. Aşırı Peelingden Kaçınmak
Hem kimyasal hem fiziksel peelinglerin aşırı kullanımı lipid tabakasını tüketebilir.
7. Ortam Nemini Artırmak
Nem oranı düştüğünde buharlaşma hızlanır; ortamdaki nemin dengeli olması TEWL’in azalmasına katkı sağlayabilir.
8. Güneşten Korunmak
UV etkileri lipid tabakasını zayıflatabilir.
TEWL ve Bariyer Onarımı Arasındaki İlişki
Cilt bariyeri onarıldıkça TEWL azalır; TEWL azaldıkça bariyer daha iyi çalışır.
Bu döngü birbirini destekleyen iki biyolojik süreçtir.
Bariyer onarımının etkili olabilmesi için:
- pH dengesi
- Lipid sentezi
- Doğal nem faktörleri
- Mikrobiyota dengesinin korunması
birlikte çalışmalıdır.
TEWL Ölçülebilir mi?
Evet. Dermatolojik değerlendirmelerde TEWL cihazlarla ölçülerek:
- Bariyerin durumu
- Su kaybının seviyesi
- Destekleyici bakımın etkileri
bilimsel olarak takip edilebilir.
Bu ölçüm yalnızca yetkili sağlık meslek mensupları tarafından yapılır.
TEWL Artışı Cilt Yaşlanmasını Hızlandırır mı?
Dolaylı olarak evet.
Yüksek TEWL değeri:
- Lipid kaybı
- Bariyer zayıflığı
- Artan inflamasyon
- Nem dengesinin bozulması
gibi süreçlerle yaşlanma belirtilerinin daha erken ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
TEWL tam olarak nedir?
Cilt yüzeyinden suyun doğal buharlaşma hızıdır.
TEWL artarsa ne olur?
Kuruluk, hassasiyet, kızarıklık, gerginlik ve bariyer zayıflığı görülebilir.
TEWL neden yükselir?
Soğuk hava, sıcak su, alkali ürünler, aşırı yıkama ve UV gibi faktörler TEWL’i artırabilir.
TEWL nasıl azaltılır?
pH dengeli temizleme, düzenli nemlendirme ve aşırı tahrişten kaçınmak gibi genel prensipler yardımcı olabilir.
TEWL ölçülebilir mi?
Evet, dermatolojik değerlendirmelerde özel cihazlarla ölçülebilir.
Editör
Tüm Yazıları İncele
